Wszystko zepsułeś! Romper i jego synonimy

Jak powiedzieć „wszystko zepsułeś”, „zrywam z Tobą”, „padł ze zmęczenia”, „cofnąć ugodę” albo „zbankrutować”. W dzisiejszym wpisie rozpad, straty, rozkład, ruina… ale będą też pozytywne akcenty. Zapraszam na praktyczną lekcję synonimów.

Pierwszym słowem, które prawdopodobnie przyjdzie Ci do głowy to ROMPER. Słowo to ma tak wiele znaczeń, mam nadzieję, że przypomnę sobie dziś wszystkie! Odnosi się nie tylko do przedmiotów, ale również do przyjaźni, obietnicy, relacji. Spójrzmy na przykłady.

Zespuć – Uy, se me ha roto el móvil… Mamáaaa!

Złamać – Marisa rompió la pierna dando una patada en la puerta.

Rozbić na kawałki – El niño rompió una maceta sin querer.

Rozerwać – Cuidado! Vas a romper las páginas del libro!

Zużyć – Venga, comprate unos calcetines nuevos, que te los rompes enseguida.

Przerwać – Decidió romper la monotonía y mudarse a Bora Bora; Las negociaciones se rompieron por falta de conexión.

Zerwać z kimś – He roto con él, me pidió que fueramos amigos, pero no le quiero ver nunca jamás.

Romper ma również swoją jasną stronę, bo odnosi się do pękających pączków kwiatów lub zaczynającego się nowego dnia:
Cuando rompe el dia es entonces cuando me siento viva.
En próximos dias romperán las flores en el balcón.

Łącząc romper z przyimkiem „a” oraz bezokolicznikiem utworzymy konstrukcję odnoszącą się do zrobienia czegoś po raz pierwszy:
Al nacer el bebé rompió a llorar.

Kiedy szukamy przymiotnika zamiast użyć nieregularnego roto, wolimy użyć estropeado. Ten czasownik (ESTROPEAR) również odnosi się do zniszczeń, psucia, a także marnowanie okazji. Ma również swoją bliźniaczą konstrukcję z użyciem czasownika echar (echar a perder), której używamy, aby powiedzieć „rozpuścić dziecko”, ale nie tylko. Samo perder-przypomnijmy – oznacza „stracić, zgubić”.

Hay que evitar que la cosecha se eche a perder por culpa del calor,
Con este estilo de vida, puedo echar a perder un millón en un fin de semana. (przepuścić)
Lo peor que pueden hacer los padres es echar a perder a su hijo.
Ha conseguido estropear la fiesta de cumple de su novia. Qué aguafiestas.
El reloj se ha estropeadoo porque se mojó.

DESTROZAR najlepiej użyć, kiedy coś rozpada się na kawałki (los trozos). W sensie metaforycznym, kiedy rozpada się serce z bólu i żalu oraz padamy z wykończenia.

El huracán destrozó las casas en noreste de Polonia.
Su muerte inesperada destrozó a su familia.
Me destroza trabajar 12 horas diarias.
El equipo de Bombechos destrozó al enemigo.

Czasownik destrozar jest dużo silniejszy niż romper. Jeśli la bicicleta está rota, prawdopodobnie można go naprawić, nie jest to nic poważnego. Jeśli jednak powiemy la bici está destrozada, może to oznaczać konieczność zakupu nowego roweru.

DESHACER, des-hacer, czyli przeciwieństwo „robić”. Możemy coś rozłożyć na kawałki (descomponer), rozpuścić (derretir, disolver), rozpakować, rozpruć. Możemy wypakować walizkę (deshacer la maleta) lub cofnąć umowę, lub pakt (deshacer el contrato). Manifestujemy swoje emocje, gdy roznosi nas z niecierpliwości lub nerwów albo, przeciwnie, znikamy z pola widzenia i rozpływamy się niezauważenie.

Mira a este, se deshace de impaciencia, será su primera vez en el paritorio.
El avión se deshizo en la niebla.
Mi abuela deshizo los calcetines que preparaba para mi novio diciendo que no estaba bien.
El muñeco de nieve se deshizo con el calor.

Po dodaniu przyimka „de” możemy mówić o „uwolnieniu się” od czegoś lub kogoś a z przyimkiem „en” – przesadzać z emocjami.

Mi novio se muda a mi piso, entonces tengo que deshacerme de algunas cosas.
Maria se deshizo en halagos hacia suu directora en cuanto la vio de vuelta de vacaciones.

ARRUINAR podobne do polskiego „zrujnować” podobnie jak w naszym języku odnosi się do ruiny w domu, na drodze, ale też osoby. Uwaga, jeśli mówimy, że ktoś zrujnował firmę, zrujnował sobie życie, a chodzi o pieniądze, możemy pomyśleć o użyciu słowa quebrar (el negoció quebró) – zbankrutować.

QUEBRAR ma jednak wiele innych znaczeń: złamać, rozbić (quebrarse una pierna), skręcić, przerwać coś niematerialnego (el portazo quebró su concentración), podupaść w wierze (el divorcio ha quebrado la fe que tenia) lub pęknąć (la sierra quiebra en este momento).

Skoro wspomnieliśmy pieniądze, to napomknę o czasownikach DESPILFARRAR, DERROCHAR (roztrwonić, zaprzepaścić), MALGASTAR (źle używać, źle się obchodzić z). Czasowniki te mogą odnosić się do czasu, pieniędzy, energii, wody. Czasownik derrochar dodatkowo może nieść pozytywne znaczenie i oznaczać „pełny”, „promieniujący”: energii, radości, humoru.

DESTRUIR to synonim najbliższy arruinar oraz deshacer. Dodatkowe znaczenie to „unieważniać” np. destruir un argumento.

Jakie jeszcze słowa przychodzą Ci na myśl, aby opisać tak przykre doświadczenia?