Temat wydaje się mega łatwy i wydawałoby się po co takiemu zagadnieniu poświęcać oddzielny wpis. Takie tam “się”. Skąd więc tyle błędów nawet w bardzo złożonych zdaniach autorstwa zaawansowanych uczniów? Ma na to wpływ m.in odmiana, lokalizacja zaimka w zdaniu oraz kwestia zmiany znaczenia.
Primero lo primero, najpierw sama odmiana. Czasowniki, do których dodajemy “się” nazywamy zwrotnymi. I o ile po polsku będzie to jedno słowo dla każdej osoby, o tyle w hiszpańskim trzeba pamiętać nie tylko o prawidłowej odmianie czasownika, ale również o odmianie zaimka.
Uwaga! Zaimek odmieniamy nawet jeśli sam czasownik zostaje w bezokoliczniku: Tengo que levantarme (!)
Kolejna istotna kwestia to miejsce w zdaniu. Tu znowu pojawiają się wątpliwości, bo zależy ono od formy czasownika. Jeśli będzie to odmieniony przez osoby czasownik zaimek znajdzie się przed nim – a więc na odwrót niż w języku polskim: La niña se peina. – Dziewczynka czesze się. Zdarza się, że w zdaniu pojawiają się dwa czasowniki a wtedy należy postawić „się” przed odmienionym czasownikiem LUB dołączyć zaimek do bezokolicznika: Ella se va a duchar / Ella va a ducharse.Ta sama zasada będzie dotyczyła np. peryfrazy estar + gerundio: Estoy duchándome / Me estoy duchando. Jeśli tworzymy zdanie w trybie rozkazującym zaimek stanie przed rzeczownikiem w formie negatywnej a złączony z czasownikiem w przypadku formy pozytywnej: No te bañes / Bañate!
Czy zaimek zwrotny jest obowiązkowy? W niektórych przypadkach tak i wtedy te czasowniki nazywamyverbos pronominales i są to takie słowa które zawsze występują z „se”: acordarse de, acurrucarse, adentrarse, adormilarse, adueñarse, amodorrarse, antojarse, apropiarse de, arremolinarse, arrepentirse de, atreverse a, desinteresarse, dignarse, equivocarse, jactarse, quejarse de, suicidarse.
Obecność zaimka zwrotnego lub jej brak to również kwestia znaczenia słowa! Zerknij na tabelkę poniżej i sprawdź czy znasz te różnice!
Czasowniki zwrotne mogą odnosić się do codziennej rutyny kiedy to podkreślają, że to podmiot wykonuje daną czynność i są to takie czasowniki jak :
acostarse, bañarse, cepillarse, despertarse, ducharse, lavarse, levantarse, llamarse, maquillarse, mirarse, peinarse, ponerse (la ropa), sentarse, vestirse
Ale czasem, tak jak w języku polskim, podkreślają że coś dzieje się bez naszej woli
caerse, confundirse, olvidarse, perderse, romperse
Czasem są to rzeczy na które mamy wpływ lub nie a odnoszą się do stanów fizycznych, emocjonalnych lub naszego statutu społecznego
acercarse (a), acordarse de, acostumbrarse a, asegurarse de, alejarse, bajarse, cansarse, casarse, darse cuenta de, divorciarse, dormirse, enterarse de, entristecerse, enriquecerse, fijarse en, mojarse, moverse, mudarse, olvidarse de, preocuparse, subirse, tranquilizarse
Kiedy w zdaniu mamy więcej podmiotów a oddziałują one wzajemnie na siebie również przyda nam się zaimek zwrotny „se”. Czasowniki te nazywamy verbos recíprocos i są to takie czasowniki jak
amarse, conocerse, quererse, pelearse
Bardzo często zapominamy, że nie wszystkie czasowniki zwrotne w języku polskim będą czasownikami zwrotnymi w języku hiszpańskim. Często np. próbujemy błędnie powiedzieć:
*La pelicula se empieza a las 20h.
* Se resultó que no puede venir.
* El niño se paró en el centro de la tienda.
* Se pasa que no puede estar en las clases
Ta sama sytuacja występuje w drugą stronę, kiedy czasownik powinien mieć odmienione „się” czyli np. po polsku „wstaję” ale po hiszpańsku „się wstaję”
* Levanto a las 6:00
* Ducho todos los dias