Przychodzi taki moment na zajęciach dla początkujących, kiedy widzę w oczach przerażenie a z ust wszystkich słyszę ciche, zrozpaczone „ale jak to”. W tej chwili mam bardzo wiele grup dla początkujących i dla wszystkich nowina o obecności w języku hiszpańskim trzech różnych słów na czasownik „być” jest niemiłą niespodzianką. Wygląda to faktycznie nieciekawie: wykujesz odmianę przez osoby każdego czasownika, ale i tak popełnisz błąd bo użyjesz nie tego co trzeba. O czasownikach ser oraz estar, ich odmianie, zastosowaniu i różniach pisałam już kiedyś, dziś dołóżmy do tego czasownik haber.
Czasownik haber pokochasz za jego wspaniałą odmianę. Z racji tego, że jest to czasownik do tworzenia zdań bezosobowych (impersonales), będzie on miał tylko odmianę w osobie trzeciej, liczby pojedynczej: hay. Również w zdaniach w czasie przeszłym jedyną poprawną formą będzie osoba trzecia liczby pojedynczej, najczęściej hubo lub había.
Wspomniałam o tym nawet na Instagramie, bo jest to dość popularny błąd nawet na wyższych poziomach.
Za Tobą już odmiana (szybko poszło, prawda?) i pierwsza podpowiedź dotycząca użycia: forma bezosobowa, a więc „istnieje (sobie jakieś coś)”. „Jakieś coś” a więc rzeczy, osoby i miejsca niekonkretne i bliżej nieokreślone. Wyobraź sobie, że do Warszawy przyjeżdża turysta z zagranicy. Zmęczony podróżą pociągiem chce napić się kawy i pyta: ¿Hay un centro comercial por aquí? – Jest tu jakieś centrum handlowe, lub – tłumaczenie trochę dziwnie brzmiące, ale przydatne w kolejnych etapach pracy nad tym czasownikiem – czy istnieje tu w okolicy jakieś centrum handlowe? Rodowity warszawiak spojrzy nieco dziwnie i wskaże szklisty dach Złotych Tarasów. Przypuśćmy jednak, że ktoś przed wizytą w stolicy przeczytał przewodnik czy zasięgnął języka i wie już o istnieniu centrum handlowego o tej nazwie. Nie wie jedynie jak dostać się do środka więc pyta: Dónde está el centro comercial Złote Tarasy? – Gdzie jest (znajduje się) centrum handlowe Złote Tarasy? Naszemu turyście nie jest już wszystko jedno. On chce iść do tego konkretnego miejsca, może się tam z kimś spotyka, może szuka konkretnego sklepu.
Jeśli chcesz powtórzyć sobie różnice między ser i estar zajrzyj do wcześniejszego wpisu i rozwiąż rozdział drugi sobremeskowego zeszytu ćwiczeń, który dostaniesz po zapisie na newsletter!
Czasownika haber użyjemy więc, aby mówić o miejsach i rzeczach niekonkretnych a także kiedy zadajemy pytanie o istnienie czegoś. To jedna z różnic między czasownikiem haber i estar. Kiedy idę do baru zadaje głupie pytanie „czy jest piwo” (hay cerveza?) i w tym momencie jest mi wszystko jedno co to będzie, nie pytam o piwo konkretnej marki, z nutą miodową, pszeniczne, niepasteryzowane, rzemieślnicze, itd. Kiedy jednak marzy mi się konkretny napój mogę powiedzieć, na przykład: tienen la cerveza artesanal de color claro con sabor a miel?. Osoba, która odwiedza Polskę po raz pierwszy spyta: są u was góry albo jeziora? hay montañas o lagos?
Ostatnia rzecz to użycie czasownika haber z zaimkami nieokreślonymi. Słowa takie jak ktoś (alguien), coś (algo), któryś (algun), żaden (ningun), nic (nada), nigdy (nunca), kilka (unos, unas) a także trochę (poco), dużo (mucho) oraz liczby zawsze stoją z hay. Myślę, że zgodzisz się, że nie są to bardzo precyzyjne i konkretne słowa. Dla przykładu, możemy powiedzieć, że w domu znajduje się Marysia, Józek, Stasio ( en casa están… ) albo znajduje się mało osób czy trzy (jakieś) osoby: en casa hay poca gente, en casa hay tres personas.
Podsumowując użycie czasownika haber oraz jego różnic z estar:
1. Używamy haber kiedy nie jesteśmy pewni czy coś istnieje (czy jest na tej ulicy jakiś kiosk?)
2. Używamy haber, kiedy mówimy o czymś niekonkretnym, niesprecyzowanym lub o jakiejś grupie produktów, o kategorii, jak w przykładzie z piwem czy galerią handlową. Estar natomiast mówi o lokalizacji konkretnych obiektów i osób.
3. Czasownik haber lubi wszystkie zaimki nieokreślone (pronombres indefinidos) oraz numerki.
Haber to również czasownik posiłkowy! Oznacza to, że bywa zdarza się, że traci on swoje znaczenie opisujące a przejmuje funkcje gramatyczne, które służyć mają do tworzenia czasów złożonych. Czasy złożone w języku hiszpańskim to te, które mają dwie części: odmienione haber oraz participio. Czasownikiem posiłkowym bywają też takie czasowniki jak tener que deber, poder, estar, kiedy służą do tworzenia peryfraz czasownikowych (dokładnie jak w angielskim czasownik „have”, we francuskim „avoir” a we włoskiem „avere”).
Jeśli jesteś już na bardziej zaawansowanym poziomie to zauważysz, że czasownik haber pojawi się w czasach takich jak pretérito perfecto, anterior y pluscuamperfecto, futuro compuesto y condicional compuesto del indicativo, y pretéritos perfecto y pluscuamperfecto del subjuntivo. Widzisz jak bardzo potrzebna będzie jego znajomość na kolejnych etapach nauki? 🙂
Czasownik haber myli się jednak również z tener. Pochodzi bowiem z łaciny gdzie „habere” oznacza właśnie „mieć”. Z czasem pojawił się w języku czasownik tener, który przejął to znaczenie w większym stopniu i to jego teraz używamy.
Pobierz ćwiczenia i sprawdź się!
\